Ostatnie wpisy

Konfiguracja Arch Linux

27 października, 2022 9:54 pm

Opublikowane przez: odziom

Po zainstalowaniu systemu „base” nadszedł czas na jego konfigurację. Pierwsza część odbywa się w środowisku live, druga z poziomu chroot zainstalowanego systemu.

Generowanie plik fstab

Plik fstab zawiera wszystkie skonfigurowane w systemie Linux mountpointy, które są wykorzystywane w systemie. W nim obowiązkowo znaleźć się muszą wpisy dotyczące zainstalowanego systemu, ale również mogą być umieszczone w nim inne miejsca, dyski, etc..

Aby wyświetlić jak będzie wyglądał plik fstab po zainstalowaniu systemu wykonaj polecenie:

genfstab -U /mnt

Powinieneś uzyskać listę mountpointów wraz z UUID przypisanych do poszczególnych partycji.

Wynik komendy eksportujemy do pliku znajdującego się w strukturze zainstalowanego systemu przy pomocy polecenia:

genfstab -U /mnt >> /mnt/etc/fstab

Kolejnym krokiem jest przekopiowanie listy repozytoriów Arch Linux (mirror list). Jest ona potrzebna do instalacji oprogramowania w systemie. Bez niej system nie będzie wiedział skąd może pobrać paczki. Aby tego dokonać wykonaj poniższe polecenie:

cp /etc/pacman.d/mirrorlist /mnt/etc/pacman.d/mirrorlist

Po wykonaniu obu powyższych czynności czas przejść do chroot systemu.

Przejście do chroot

Chroot jest poleceniem uruchamiającym oprogramowanie ze zmienionym katalogiem głównym (root). Po przejściu do chroot wykonywane komendy będą oddziaływać na strukturę zainstalowanego systemu.

Arch Linux ma dedykowane dla swojego systemu polecenie – aby przejść do chroot wklep do konsoli:

arch-chroot /mnt

Od tej pory zaczynasz grzebać w strukturze zainstalowanego systemu. Zauważ, że zmienił się prompt.

Ustawienie hasła dla konta root

Podstawową czynnością jaką należy wykonać jest ustawienie hasła dla konta root. W tym celu wydaj polecenie:

passwd

Wpisz dwa razy hasło. Jeśli hasła będą identycznie zostanie ono ustawione.

Utworzenie grupy dla użytkowników

Zaleca się utworzenie grupy dla użytkowników systemu. Może mieć ona dowolną nazwę, ale lepiej trzymać się prostego nazewnictwa, stąd też dla potrzeb tego poradnika nazwiemy ją „users”.

Tworzenie grupy wygląda następująco:

groupadd <grupa>

Czyli w naszym przypadku będzie to:

groupadd users

Utworzenie konta użytkownika

Nie zaleca się korzystania z konta root w systemie z powodu zbyt wysokich uprawnień. Dlatego też dla zapewnienia bezpieczeństwa systemu należy utworzyć dedykowane konto dla użytkownika. Kont może być oczywiście wiele – tyle ile istnieje użytkowników danego systemu.

Aby utworzyć konto dla użytkownika wykonaj polecenie:

useradd -m -G <lista_grup> <nazwa_użytkownika>
Notka:
<lista_grup> - tu można wpisać grupy, do których może należeć użytkownik - oddzielane są one przecinkiem, bez stosowania spacji
<nazwa_użytkownika> - twoja nazwa użytkownika, którą będziesz wykorzystywać w systemie

W systemie Arch Linux istnieje spora ilość grup, które mogą nadawać uprawnienia do poszczególnych elementów systemu. Domyślnie użytkownik posiada standardowe uprawnienia użytkownika.

Poniżej wymieniłem kilka najistotniejszych:

• wheel – nadaje uprawnienia administratora (należy w visudo uprzednio odkomentować linię dotyczącą grupy wheel)
• adm – umożliwia przeglądanie zabezpieczonych logów
• uucp – nadaje dostęp do portów szeregowych RS-232 i podłączonych urządzeń
• log – dostęp do logów w katalogu /var/log
• audio – dostęp do urządzeń audio
• video – dostęp do urządzeń video

Na potrzeby poradnika nadamy dla utworzonego użytkownika grupy wheel, log, audio oraz video i oczywiście utworzoną wcześniej grupę users.

Składnia polecenia dla nowego użytkownika będzie wyglądać następująco:

useradd -m -G users,wheel,log,audio,video <nazwa_użytkownika>

Po utworzeniu użytkownika należy nadać mu hasło – wykonaj polecenie:

passwd <nazwa_użytkownika>

Wpisz dwa razy hasło. Jeśli hasła będą zgodne, zostanie zatwierdzone.

Nadanie nazwy hosta

Aby nadać dla urządzenia nazwę hosta należy utworzyć i wyedytować pliki /etc/hostname oraz /etc/hosts.

Skorzystaj z komend poniżej – w miejscach, gdzie znajdują się wpisy <hostname> wpisz swoją nazwę hosta.

echo <hostname> > /etc/hostname
echo 127.0.0.1 localhost > /etc/hosts
echo ::1 localhost >> /etc/hosts
echo 127.0.1.1 <hostname>.localdomain <hostname> >> /etc/hosts

Ustawienie strefy czasowej

Aby ustawić strefę czasową utwórz link symboliczny do pliku określonej strefy czasowej:

ln -sf /usr/share/zoneinfo/Europe/Warsaw /etc/localtime

Następnie wykonaj komendę:

hwclock --systohc

Ustawienia lokalizacji systemu

Uruchom edytor tekstu z plikiem /etc/locale.gen do edycji.

nano /etc/locale.gen

Następnie znajdź interesujący język i usuń „#” przed interesującą linią. Zapamiętaj też zapis tej linii, część z niej przyda się za chwilę.

Zapisz zmiany i wyjdź z edycji pliku (w nano – CTRL + O zapisuje plik, CTRL + X wychodzi z pliku).

Następnie wygeneruj lokalizację systemu poleceniem:

locale-gen

Teraz w pliku /etc/locale.conf wprowadź kod lokalizacji do zmiennej LANG:

echo LANG=pl_PL.UTF-8 > /etc/locale.conf

Określ język klawiatury dla konsoli w pliku /etc/vconsole.conf

echo KEYMAP=pl2 > /etc/vconsole.conf

Oprogramowanie do obsługi sieci

Aby sieć była dostępna z poziomu zainstalowanego systemu po zakończeniu konfiguracji musisz zainstalować paczki do zestawiania takich połączeń.

Na potrzebę tego poradnika skorzystasz z NetworkManager. Aby go zainstalować wykonaj komendę:

pacman -S networkmanager

Następnie należy skonfigurować usługę NetworkManager, aby ta uruchamiała się ze startem systemu:

systemctl enable NetworkManager.service

W przypadku, jeśli potrzebujesz zestawić połączenie przez inne urządzenie niż karta sieciowa przewodowa lub bezprzewodowa potrzebne będą dodatkowe pakiety.

Dla wsparcia przez Bluetooth:

pacman -S bluez

Dla wsparcia połączeń przez PPPoE i PPPoA:

pacman -S ppp

Dla wsparcia modemów 3G/4G LTE:

pacman -S modemmanager mobile-broadband-provider-info usb_modeswitch

Bootloader

Pliki uruchomieniowe są potrzebne do zbootowania systemu Arch Linux. Dostępne są bootloadery do wyboru:

• GRUB
• systemd-boot

Aby zainstalować GRUB w trybie UEFI należy wykonać komendę:

GRUB w trybie UEFI

pacman -S grub efibootmgr os-prober

Następnie GRUB należy umieścić na partycji rozruchowej:

grub-install --target=x86_64-efi --efi-directory=/boot --bootloader-id=GRUB

Na koniec wygeneruj plik grub.cfg przy pomocy polecenia:

grub-mkconfig -o /boot/grub/grub.cfg

Jeśli wszystko się powiodło pomyślnie możesz uruchomić ponownie urządzenie.

GRUB w trybie BIOS (Legacy)

Tu wkrótce pojawi się opis. 🙂

Instalacja base dla Arch Linux

27 października, 2022 8:19 pm

Opublikowane przez: odziom

Gdy już wszystko zostało skonfigurowane, czas rozpocząć właściwą instalację systemu Arch Linux. Jako że dystrybucja ta z zasady jest skrojona do potrzeb użytkownika, to instaluje się tzw. „base”, a następnie dokłada kolejne cegiełki.

W tym momencie musisz odpowiedzieć na pytanie – który Kernel wykorzystasz w tej instalacji?

Arch Linux posiada oficjalnie cztery odsłony kerneli:

• „Vanilla” – standardowy kernel Arch Linux
• „LTS” – kernel „Long Time Support” – z wydłużonym wsparciem
• „Zen” – kernel posiadający rozbudowane funkcjonalności, które mogą się przydać w gamingu
• „Hardened” – kernel nastawiony na bezpieczeństwo systemu

Na początek odśwież repozytoria Arch Linux:

pacman -Syy

Od tego, który kernel wybierzesz będą zależeć poniższe komendy:

Dla kernela Vanilla:

pacstrap /mnt base base-devel linux linux-firmware linux-headers nano sudo

Dla kernela LTS:

pacstrap /mnt base base-devel linux-lts linux-firmware linux-lts-headers nano sudo

Dla kernela Zen:

pacstrap /mnt base base-devel linux-zen linux-firmware linux-zen-headers nano sudo

Dla kernela Hardened:

pacstrap /mnt base base-devel linux-hardened linux-firmware linux-hardened-headers nano sudo

Po zainstalowaniu wszystkich paczek możesz przejść do dalszej konfiguracji systemu.

Konfiguracja sieci

27 października, 2022 7:16 pm

Opublikowane przez: odziom

Konfiguracja sieci zależy od sytuacji jaką posiadasz w aktualnej sieci lokalnej. W przypadku podłączenia przewodowego oraz bezprzewodowego Wi-Fi, gdy jest włączona usługa DHCP urządzenie powinno otrzymać adres IP i całą konfigurację sieci.

Jeśli serwera DHCP nie ma lub istnieje problem z uzyskaniem adresu możesz skonfigurować adresację statycznie. Aby to uczynić sprawdź najpierw nazwę interfejsu jaki chcesz skonfigurować:

ip a

Następnie, gdy już znasz nazwę interfejsu, skonfiguruj połączenie poleceniem:

ip address add <adres_ip/maska_podsieci> broadcast + dev <interfejs>

Notka:
<adres_ip/maska_podsieci> - w tym miejscu wprowadź IP oraz maskę podsieci w formie dwucyfrowej, na przykład: 192.168.0.10/24
<interfejs> - nazwa interfejsu sieciowego, która nadana do karty sieciowej

Po skonfigurowaniu wykonaj ping do bramy domyślnej, a potem do sieci Internet.

Partycjonowanie dysku

27 października, 2022 5:20 pm

Opublikowane przez: odziom

Przed zainstalowaniem systemu przygotuj dysk twardy. W tym celu dokładnie zastanów się jak będzie wyglądać schemat partycji, jak również którego dysku / których dysków użyjesz. Poniższy podrozdział – Przygotowanie nowego dysku do instalacji – będzie dotyczył nowych dysków twardych lub dysków, które wymagają zmiany tablicy plików. Następny zaś – tworzenie i modyfikacja partycji – dla każdego przypadku.

UWAGA!
Wszelkie operacje na dyskach twardych należy wykonywać z ostrożnością!
Nieumiejętne posługiwanie się komendami może doprowadzić do utraty danych!
Bierzesz PEŁNĄ odpowiedzialność za dane - także te utracone - jak również wykonanie ich kopii zapasowej!

Przygotowanie nowego dysku do instalacji

Jeśli posiadasz nowy dysk (lub potrzebujesz sformatować używany wcześniej dysk z użyciem nowej tablicy alokacji plików) potrzebujesz, aby go zainicjować tworząc nową tablicę alokacji plików. Najczęściej wybierane są dwie opcje – MBR (nazywana też msdos) i GPT.

Kiedy stosuje się tablicę MBR? W przypadku używania bootowania w trybie BIOS (Legacy).

Kiedy stosuje się tablicę GPT? W przypadku używania bootowania w trybie UEFI.

Uwaga! Oczywiście można użyć tablicy GPT w trybie BIOS (Legacy) – niestety wymaga to utworzenia dodatkowej partycji BOOTBIOS o oszałamiającej wielkości 1MB – są to skrajne przypadki, dlatego też nie będę opisywać go w tym poradniku.

UWAGA!
Poniższe komendy na 100% usuną dane z dysku twardego!
Upewnij się, że wybierasz prawidłowy dysk! Zrób kopię zapasową danych!

Tworzenie tablicy GPT (dla trybu UEFI) wykonuje się poleceniem:

parted -s /dev/<dysk> mklabel gpt
Notka:
<dysk> to "identyfikator" dysku twardego, np: sda, sdb, nvme0n1, vda, etc..

Tworzenie tablicy MBR (dla trybu BIOS) wykonuje się poleceniem:

parted -s /dev/<dysk> mklabel msdos
Notka:
<dysk> to "identyfikator" dysku twardego, np: sda, sdb, nvme0n1, vda, etc..

Wybór w obu przypadkach należy potwierdzić poprzez wpisanie słowa „Yes”. Po krótkiej chwili dysk powinien być przygotowany do tworzenia partycji.

Tworzenie i modyfikacja partycji przy pomocy cfdisk

Dysk, który posiada tablicę alokacji plików może zostać podzielony na partycje. Partycje te mogą mieć różny format i rozmiar – w zależności od zapotrzebowania. Jeśli dysk jest nowy – tworzymy je – a jeśli był lub jest używany – modyfikujemy jego zawartość.

UWAGA!
Poniższe komendy w przypadku nieumiejętnego wykorzystania spowodują utratę danych! Upewnij się, że pracujesz na odpowiednim dysku! Zrób kopię zapasową danych!

Aby utworzyć lub zmodyfikować partycje skorzystaj z komendy cfdisk. Aby dokonać edycji dysku i zawartych na nim partycji wykorzystaj polecenie:

cfdisk /dev/<dysk>
Notka:
<dysk> to "identyfikator" dysku twardego, np: sda, sdb, nvme0n1, vda, etc..

Tworzenie partycji

Jeśli dysk jest pusty i nie posiada żadnych partycji powinien pojawić się wpis podpisany jako „Free space”.

Aby utworzyć nową partycję wybierz opcję „New” u dołu ekranu i wciśnij Enter.

Należy podać wielkość partycji – jest to wartość liczbowa zmiennoprzecinkowa wraz z jednostką miary.

Przykładowe wartości:

• 100 Megabajtów – 100M
• 20 Gigabajtów – 20G
• 345,67 Gigabajtów – 345.67G – zauważ, że wartość zmiennoprzecinkowa jest podawana z kropką!

Wpisaną wartość potwierdzamy klawiszem Enter.

Następnie należy ustawić typ partycji – czyli format w jakiej będzie pracować z plikami. W tym celu wybierasz partycję, którą chcesz ustawić strzałkami w górę i w dół, i z menu poniżej wybierasz opcję „Type”.

Z listy dostępnych typów wybierasz odpowiednią i zatwierdzasz klawiszem Enter.

Modyfikowanie partycji

Jeśli chcesz zmienić wielkość istniejącej partycji wskaż ją na liście i wybierz opcję „Resize”.

Następnie wpisz żądaną wartość wraz z jednostką miary i wciśnij Enter.

Możesz również zmienić typ partycji – tak jak w przypadku opisanym wyżej – wybierasz partycję, opcja „Type” i wskazujesz typ partycji.

Usuwanie partycji

Aby usunąć partycję z dysku – wskaż ją na liście i wybierz opcję „Delete”.

Usunięta partycja utworzy wpis z wolną przestrzenią opisany jako „Free space”.

Ustawianie flagi bootowania (tylko w trybie BIOS Legacy!)

W trybie bootowania BIOS (Legacy) należy ustawić flagę, która umożliwi załadowanie systemu po zainstalowaniu go. Na tej partycji muszą znajdować się pliki rozruchowe systemu! Wybierz z listy partycję, która ma takową posiadać i z opcji poniżej wybierz „Boot”. W tabelce przy partycji, która ma być „bootowalna” pojawi się gwiazdka pod kolumną „Boot”.

Zapisywanie zmian w programie cfdisk

Jeśli zakończyłeś tworzenie / modyfikowanie / usuwanie partycji na wybranym dysku koniecznie zapisz swoje zmiany. Wybierz z listy u dołu strzałkami lewo i prawo opcję „Write”.

Zmianę należy potwierdzić wpisując słówko „yes”.

Aby wyjść z programu cfdisk wybierz opcję „Quit”.

Partycjonowanie dysku

W powyższym podrozdziale poznałeś sposób działania programu cfdisk. Teraz czas na informację jak należy utworzyć schemat partycji i jak sformatować je, aby Arch Linux mógł działać prawidłowo.

Sposób formatowania różni się w zależności od sposobu bootowania systemu – czyli po raz kolejny znajomość trybu bootowania – BIOS (Legacy) i UEFI – ma ogromne znaczenie.

W trybie UEFI minimalny schemat partycji wygląda następująco:

Zaleca się utworzenie osobnej partycji na „katalog domowy”, dzięki czemu w przypadku uszkodzenia systemu i konieczności ponownego formatowania nie trzeba usuwać danych z partycji /home. W takim przypadku struktura partycji wygląda następująco:

W trybie BIOS (Legacy) minimalny układ przedstawia się jak poniżej:

Zaleca się utworzenie osobnej partycji na „katalog domowy”, dzięki czemu w przypadku uszkodzenia systemu i konieczności ponownego formatowania nie trzeba usuwać danych z partycji /home. W takim przypadku struktura partycji wygląda następująco:

Można również tak jak w przypadku UEFI wydzielić partycję /boot dla plików rozruchowych systemu, jednak nie jest to konieczne.

Przestrzeń wymiany

Jeśli posiadasz starszy komputer z małą ilością pamięci operacyjnej zaleca się utworzenie partycji SWAP (inaczej przestrzeń wymiany). Na nią należy poświęcić co najmniej 512 MB i nie powinno się przekraczać „trzykrotności ilości pamięci RAM”. Przy większej niż 8GB pamięci RAM można wykorzystać inne rozwiązania, które nie wymagają tworzenia partycji takie jak „swapfile” czy przerzut do „zram”. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby mimo wszystko takową utworzyć, lecz jej rozmiar nie powinien być duży.

Formatowanie partycji

Po wydzieleniu struktury partycji według powyższych schematów przy pomocy programu cfdisk przyszła pora na formatowanie. W zależności od typu partycji należy wykorzystać odpowiednie polecenie.

Formatowanie partycji EXT4:

mkfs.ext4 -L <label> /dev/<partycja>
Notka:
<label> - etykieta dysku - dowolna nazwa, którą można nadać
<partycja> - "identyfikator" formatowanej partycji

Formatowanie partycji FAT32 (oraz EFI):

mkfs.fat -F32 -n <label> /dev/<partycja>
Notka:
<label> - etykieta dysku - dowolna nazwa, którą można nadać
<partycja> - "identyfikator" formatowanej partycji

Formatowanie partycji przestrzeni wymiany (SWAP):

mkswap -L <label> /dev/<partycja>
Notka:
<label> - etykieta dysku - dowolna nazwa, którą można nadać
<partycja> - "identyfikator" formatowanej partycji

Po sformatowaniu partycji można przejść do kolejnego rozdziału.

Montowanie partycji dysku twardego

27 października, 2022 5:17 pm

Opublikowane przez: odziom

Po sformatowaniu partycji na dysku twardym należy je zamontować do celów instalacji systemu Arch Linux. Należy inicjować je zaczynając od głównej partycji „/”, a następnie, jeśli są inne punkty montowania – tworzyć katalogi dla każdego z nich i montować je w podkatalogach.

Przykład:

Posiadasz dysk z trzeba partycjami, aby zamontować je należy:
– zamontować partycję „/” – sda2
– utworzyć w zamontowanym środowisku katalogi home oraz boot
– zamontować partycję „/home” – sda3
– zamontować partycję „/boot” – sda1

Podczas instalowania Arch Linux w głównym katalogu środowiska live jest umieszczony katalog /mnt – według zwyczaju to właśnie w nim montuje się strukturę katalogów dla wszystkich partycji na dysku.

Na początek upewnij się, że nic nie jest w nim zamontowane przez wykonanie polecenia:

unmount /mnt

Następnie zamontuj główną partycję „/” w tym katalogu.

mount /dev/<partycja> /mnt
Notka:
<partycja> - "identyfikator" montowanej partycji

Jeśli posiadasz inne punkty montowania utwórz je tworząc katalogi w folderze /mnt na zamontowanej partycji, a następnie zamontuj je komendą mount.

Montaż katalogu /home:

mkdir -p /mnt/home
mount /dev/<partycja> /mnt/home
Notka:
<partycja> - "identyfikator" montowanej partycji

Montaż katalogu /boot:

mkdir -p /mnt/boot
mount /dev/<partycja> /mnt/boot
Notka:
<partycja> - "identyfikator" montowanej partycji

Poprawność montażu można zweryfikować poleceniem:

lsblk

Jeśli wszystko jest w porządku można kontynuować instalację.

Konfiguracja środowiska live

27 października, 2022 12:44 pm

Opublikowane przez: odziom

Zanim rozpoczniesz ślepe wpisywanie komend z tego „cudownego” poradnika powinieneś sprawdzić i skonfigurować kilka istotnych rzeczy i odpowiedzieć sobie na parę pytań.

1. Sprawdź połączenie z Internetem – użyj polecenia:

ping archlinux.org

2. Skonfiguruj układ klawiatury podczas instalacji. W tym celu najpierw wyświetl dostępne układy klawiatury:

ls /usr/share/kbd/keymaps/**/*.map.gz

Układów klawiatury jest sporo, więc możesz skorzystać z przekazania potoku do komendy less:

ls /usr/share/kbd/keymaps/**/*.map.gz | less

Przewijanie odbywa się przy pomocy klawiszy strzałek oraz Page Up i Page Down. Aby opuścić wyświetlany widok wciśnij przycisk „Q”.

Wybierz wyszukaną klawiaturę przez wpisanie polecenia:

loadkeys <keymap>
Notka:
<keymap> - układ klawiatury - wpisz tutaj nazwę pliku bez rozszerzenia .map.gz, na przykład pl2

Przykładowe wykorzystanie komendy:

ls /usr/share/kbd/keymaps/**/*.map.gz | less
/usr/share/kbd/keymaps/i386/qwerty/pc110.map.gz
/usr/share/kbd/keymaps/i386/qwerty/pl.map.gz
/usr/share/kbd/keymaps/i386/qwerty/pl1.map.gz
/usr/share/kbd/keymaps/i386/qwerty/pl2.map.gz
/usr/share/kbd/keymaps/i386/qwerty/pl3.map.gz

loadkeys pl2

3. Zsynchronizuj datę oraz czas z serwerem NTP. Wykorzystaj poniższą komendę, aby ustawić czas z serwera NTP:

timedatectl set-ntp true

Po chwili sprawdź status:

timedatectl status

3. Sprawdź, czy nośnik instalacyjny uruchomiony został w trybie BIOS (Legacy), czy UEFI. To ma istotne znaczenie w przypadku instalacji obok systemu operacyjnego Windows oraz przy późniejszym partycjonowaniu dysku. W przypadku, gdy nośnik został uruchomiony w nieprawidłowy sposób – uruchom ponownie urządzenie i wczytaj go poprawnie. Możliwe, iż będziesz musiał skorzystać z rozdziału o konfiguracji BIOS/UEFI.

Aby sprawdzić, czy jesteś w trybie BIOS, czy UEFI wykonaj komendę:

ls /sys/firmware/efi/efivars

Wynik komendy ujawnia w jakim trybie jest uruchomiony nośnik:

• tryb BIOS: polecenie zwróci błąd o nieprawidłowym katalogu
• tryb UEFI: zwróci listę plików znajdującą się w katalogu (będą to „dziwne ciągi znaków”, nie należy się tym przejmować, a tym bardziej wiedzieć „o co chodzi”)

4. Sprawdź dyski i ich obecną strukturę. Aby wyświetlić skróconą listę dysków oraz partycji skorzystaj z polecenia:

lsblk

Jeśli potrzebujesz więcej informacji, skorzystaj z komendy, która wyświetli szczegóły dotyczące poszczególnych dysków i partycji zawartych na nich:

parted -l | less

Listę przewiniesz klawiszami strzałek lub Page Up, Page Down. Aby wyjść wciśnij przycisk Q.

Podczas sprawdzania zwróć uwagę na dyski i ich przypisanie. Każdy dysk ma swój „identyfikator” – najczęściej spotykane to:

• sdX – przykłady: sda, sdb, sdc
• nvmeXnY – przykłady: nvme0n1, nvme0n2
• vdX – przykłady: vda, vdb

Na każdym z dysków powinny być wydzielone partycje – te również mają swoje „identyfikatory” – najczęściej spotykane to:

• sdXY – przykłady: sda1, sda2, sdb1, sdb2
• nvmeXnYpZ – nvme0n1p1, nvme0n1p2, nvme0n2p1, nvme0n2p2
• vdXY – przykłady: vda1, vda2, vdb1, vdb2

Istotą jest wiedzieć na którym dysku/których dyskach oraz partycjach będzie instalowany system.

Więcej szczegółów zostanie omówionych w rozdziale dotyczącym partycjonowania dysku. Należy pamiętać, że modyfikowanie zawartości dysku/partycji wiąże się z ryzykiem utraty danych. Przed wykonaniem jakiejkolwiek operacji zaleca się wykonanie backupu!

5. Odpowiedz również na kilka pytań:

• Czy instalujesz Arch Linux obok Windowsa?
• Do czego zamierzasz wykorzystać Arch Linux?
• Czy potrzebujesz środowiska graficznego? Jeśli tak – które środowisko graficzne chcesz posiadać?
• Czy znasz specyfikację swojego sprzętu? Czy masz urządzenia, które mogą sprawić trudność podczas instalacji systemu lub po jego zainstalowaniu?
• Z którego kernela będziesz korzystać?
• Jakie oprogramowanie będziesz chciał wykorzystać do codziennej pracy z systemem?
• Jak będziesz łączył się z siecią lokalną i Internetem? LAN, WLAN, PPPoE, sieć komórkowa?
• Czy zamierzasz wykorzystywać urządzenia typu drukarka bądź skaner?
• Czy potrzebujesz mieć wgląd do plików systemu Windows? Czy potrzebujesz obsługi systemu plików NTFS?
• Czy zamierzasz grać w gry komputerowe? Jeśli tak – to w które?

Pytań oczywiście można postawić więcej, ale myślę, że powyższa lista jest na tyle wystarczająca, by dojść do rozsądnego wyboru w dalszych krokach. W kolejnych rozdziałach znajdziesz (albo i nie) odpowiedzi na nie.

Instalacja z wykorzystaniem protokołu SSH (opcjonalnie)

27 października, 2022 12:02 pm

Opublikowane przez: odziom

Jeśli posiadasz drugie urządzenie możesz skorzystać z połączenia SSH. Ułatwi to znacząco pracę przy instalacji systemu. Domyślnie instalator Arch Linux posiada zainstalowany serwer SSH, który jest aktywny i gotowy do pracy. Jedyne co należy zrobić to nadać hasło do konta root dla sesji live. Wykonanie poniższej komendy i dwukrotne wpisanie hasła ustawi je:

passwd

Następnie uruchom dowolnego klienta ssh i połącz się do maszyny podając jej:

• IP
• login: root
• hasło nadane w poprzednim kroku

W systemie Linux możesz również użyć terminala o ile posiada komendę ssh. Połączenie wywołasz poleceniem:

ssh root@<adres_ip>
Notka:
<adres_ip> to adres IP urządzenia, na które chcesz się połączyć

Potwierdź połączenie nadanym wcześniej hasłem. W rezultacie powinieneś otrzymać dostęp do konta root w sesji live. Dzięki temu możesz kontynuować instalację oprogramowania z poziomu tej sesji.

Konfiguracja Wi-Fi

27 października, 2022 11:47 am

Opublikowane przez: odziom

Dystrybucję Arch Linux najrozsądniej zainstalować podłączając do urządzenia przewód Ethernet (RJ45). Jednak są przypadki, gdy takie rozwiązanie nie wchodzi w grę – brak możliwości podłączenia przewodu z powodu zbyt dalekiej odległości od routera/switcha, braku karty sieciowej na RJ45, etc..

Połączenie z siecią jest możliwe także przy wykorzystaniu sieci bezprzewodowej Wi-Fi, jednak to wymaga kilku dodatkowych kroków.

Czego będziesz potrzebować?

• nazwa interfejsu karty sieciowej
• SSID (nazwa sieci Wi-Fi do której chcesz się podłączyć)
• hasło do sieci Wi-Fi

1. Sprawdź czy na liście interfejsów sieciowych jest dostępna karta Wi-Fi oraz jaki jest jej status.

ip a

Zapamiętaj lub zanotuj nazwę interfejsu (najczęściej wlan0), przyda się później. Możesz również spisać adres fizyczny karty sieciowej (MAC address) – możesz go wykorzystać na routerze przy przypisaniu stałego adresu IP dla danego urządzenia w puli DHCP.

2. Korzystając z narzędzia iwctl połącz się z siecią Wi-Fi.

Wpisujemy komendę:

iwctl

W ten sposób dostaniesz się do interfejsu [iwd]#. Tu będziesz wykonywać komendy, które umożliwią połączenie z siecią Wi-Fi.

Jeśli pominąłeś lub zapomniałeś nazwy karty sieciowej Wi-Fi możesz wykorzystać komendę:

device list

Aby rozpocząć skanowanie sieci wpisz komendę:

station <wlan> scan
Notka:
<wlan> to nazwa, którą identyfikuje się karta sieciowa Wi-Fi

Następnie, aby uzyskać listę sieci wpisz:

station <wlan> get-networks

Jeśli sieć Wi-Fi jest na liście możesz wpisać kolejną komendę:

station <wlan> connect <ssid>
Notka:
<ssid> to nazwa sieci do której chcesz się połączyć

Wpisz hasło do sieci Wi-Fi i zatwierdź enterem.

Wyjdź z interfejsu [iwd]# poleceniem:

exit

Sprawdź, czy karta sieciowa uzyskała połączenie i adres IP:

ip a

Jeśli połączenie widnieje jako „UP” oraz karta sieciowa otrzymała adres IP, to wszystko jest w porządku i można kontynuować instalację systemu Arch Linux.

Jeśli karta sieciowa Wi-Fi ma status połączenia „UP”, ale nie uzyskała adresu IP, to prawdopodobnie nie posiadasz włączonego serwera DHCP na routerze. W tym celu włącz go lub skonfiguruj adresację statycznie samodzielnie – sprawdź rozdział „Konfiguracja sieci”.

Przygotowanie do instalacji Arch Linux

27 października, 2022 11:00 am

Opublikowane przez: odziom

Przed instalacją dystrybucji Arch Linux należy się odpowiednio przygotować.

W tym rozdziale dowiesz się:

• skąd pobrać obraz ISO,
• jak przygotować nośnik z obrazem Arch Linux,
• jak odpowiednio skonfigurować BIOS/UEFI do współpracy z przygotowanym nośnikiem

Konfiguracja BIOS/UEFI

27 października, 2022 10:56 am

Opublikowane przez: odziom

Przed instalacją dystrybucji Arch Linux prawdopodobnie będziesz musiał skonfigurować odpowidni oprogramowanie układowe płyty głównej (BIOS/UEFI). W tym celu należy uruchomić ponownie komputer i po pojawieniu się ekranu POST (ang. Power On Self-Test) wcisnąć klawisz lub kombinację klawiszy odpowiadającą za wejście do BIOS/UEFI.

Najczęściej używane klawisze lub kombinacje klawiszy:

• Delete
• F2
• F1
• Fn + F2
• Esc
• Enter, a następnie F1 lub F2 (niektóre laptopy Lenovo)

UWAGA!

Producenci płyt głównych oraz laptopów stosują różne układy menu.

Przedstawione poniżej zdjęcia są poglądowe i mogą być inne w zależności od sprzętu.

W przypadku problemu ze zlokalizowaniem odpowiednich opcji poproś osobę doświadczoną o pomoc.

Poniżej zostaną wypisane wszystkie możliwe, alternatywne nazwy opcji, które można spotkać w oprogramowaniu układowym.

UEFI

Sekwencja bootowania

1. Po uruchomieniu oprogramowania układowego pierwszy raz najprawdopodobniej będziesz musiał wejść do opcji zaawansowanych (Advanced). Poszukaj takowej opcji i kliknij lub wciśnij przypisany klawisz.

2. Odszukujemy opcję, która jest odpowiedzialna za ustawienia (Settings). Czasami nie jest to konieczne, w zależności od producenta płyty głównej i układu menu.

3. Odnajdujemy opcję odpowiedzialną za ustawienie sekwencji bootowania nośników (przykładowe nazwy opcji: „Boot”, „Boot Sequence”, „Boot Priority”)

4. Wybieramy pierwszą opcję z listy (tu nazwana „Boot Option #1”).

5. Wybieramy który nośnik ma być ustawiony jako pierwszy – jako że interesuje nas pendrive to wybieramy opcję z „USB” w nazwie. Jeśli nie jest to menu wybieralne wtedy najprawdopodobniej należy posłużyć się klawiszami – najczęściej spotykanymi są: Page Up i Page Down lub + i – lub F5 i F6.

6. Po upewnieniu się, że sekwencja jest prawidłowa można zapisać zmiany.

Secure Boot

W przypadku trybu UEFI zalecane jest wyłączenie opcji Secure Boot.

1. Wejdź do UEFI, w ustawienia i odszukaj opcji powiązanych z konfiguracją UEFI/CSM lub Windows OS Configuration (nazewnictwo może się różnić w zależności od płyty głównej).

2. Po odnalezieniu opcji „Secure Boot” wyłącz ją (ustawienie „Disabled”).

3. Zapisz zmiany.

Inne opcje utrudniające instalację systemu

Poniżej znajduje się lista opcji, które mogą spowodować spore problemy przy uruchomieniu bootowalnego pendrive bądź instalacji systemu:

• „Fast Boot” – może powodować całkowite pominięcie sekwencji bootowania
• „SATA Mode” – ustawione jako „RAID” lub „RST with Optane” lub „RST without Optane” – może powodować problemy z instalacją – najczęściej dotyczy to braku sterownika kontrolera RAID (bardzo rzadko) lub technologii Intel Rapid Storage Technology (dość często spotykane w nowszych laptopach lub płytach głównych z wykorzystaniem dysku NVMe od Intela).
• „Quiet Boot” – podobny objaw do „Fast Boot”, najczęściej pomija sekwencję bootowania z innych nośników, dodatkowo nie wyświetlając komunikatów na ekranie.

BIOS (aka. Legacy)

Sekwencja bootowania

1. Po uruchomieniu BIOSu ustawienia sekwencji uruchamiania nośników powinna znajdować się w zakładce Boot. W przypadku tej płyty głównej ustawienie nazywa się Boot Device Priority – inne nazwy to Boot, Boot Sequence, Boot Priority.

2. Po wejsciu w powyższą opcję ustawiamy kolejność dysków – na pierwszym miejscu musi znaleźć się urządzenie, z którego mamy rozpocząć instalację systemu – może być to Removable, USB, DVD-Drive, etc.

Ostatecznie lista powinna wyglądać podobnie jak na zdjęciu poniżej:

3. Na koniec przechodzimy do sekcji „Exit” i wychodzimy z BIOSu zapisując zmiany. Można też skorzystać ze skrótu klawiszowego – najczęściej klawisz F10.

Uwaga dodatkowa

Tak jak w przypadku UEFI może się zdarzyć, że należy zmienić tryb pracy dysku SATA. W tym celu przechodzimy do zakładki Advanced i w dziale Onboard Device Configuration ustawiamy SATA Controller Mode na IDE lub AHCI. Przykładowy screen poniżej:

Po zmianie ustawienia wychodzimy z BIOSu zapisując konfigurację.